Blog
Önyargı; bir kimse ya da bir olayla ilgili yeteri kadar bilgi sahibi olmadan , önceden düşünülen bir takım yargılara ve ya kararlara varma durumudur.
Önyargılar yaşamın bir parçasıdır. Farkında olmadan düşünce ve davranışlarda önyargılar kullanılır. Çoğu kez önyargıların kendimizde var olduğunu kabul etmeyiz, farkına varsak bile onların etkisini tümüyle ortadan kaldırmakta büyük zorluklarla karşılaşırız.
Önyargı dediğimiz kavram , duygu ve düşüncelerden oluşmaktadır. Bir kimseyi gördüğümüzde kadın veya erkek olması, güzel veya çirkin olması bizim o kişi hakkındaki düşüncelerimizi ister istemez olumlu ya da olumsuz etkilemektedir. Elbette bu durumun kaynaklandığı noktalar da vardır. Bunlardan biri önyargının çocukluktan itibaren öğrenilmiş olmasıdır. Aile içindeki tutumlar ve davranışlar bizim kişiliğimizi etkilemektedir. Biraz daha büyüyüp okula gitmek, sosyal çevre oluşturmak ve toplumun bir parçası olmak önyargılarımızı daha da geliştirmektedir. Bu sebeple önyargı artık kişiliğimizin bir parçası olmaktadır. Kişiliğimizin bir parçası olan önyargımız, bizim kişiliğimize benzeyen ve benzemeyen insanlara karşı da değişiklik göstermektedir. Araştırmalara göre, bizim kişiliğimize benzer olan insanlara karşı daha az önyargılı, bizim kişiliğimizle farklı olan insanlara karşı daha fazla önyargılı yaklaştığımız düşüncesi ileri sürülmüştür. Farklılık ne kadar çoksa o kadar önyargılı davranılmaktadır.
Fizyolojik olarak baktığımızda önyargılar şu şekilde oluşur:
Kişinin yargıları sırayla bir üst beyin, bir de alt beyin tarafından oluşturulur. Alt ve üst yapı ayrı ayrı hareket eder. Alt beyin dayatmacı bir yapıdır. O her zaman ‘olandan’ ziyade ‘olması gerekeni’ dayatma eğilimi içerisinde olur. Kendi doğruları vardır ve bu doğrulardan oluşturur yargılarını. Kendi bildiğinden kolay kolay şaşmaz. Çevrenin onun hakkında ne düşüneceği konusunda da duyarlıdır. Bu nedenle de kendi gerçeğini genelde göz ardı ederek ‘en ideal olan’ yolu tutmaya çalışır. Alt beyinde özellikle yaşantılara bağlı olarak oluşturulmuş önyargıları değiştirmek fazlasıyla zor olur. Alt beyin güvenliği esas almasından dolayı onun için asıl olan şey varlığı muhafaza etmektir.
Önyargıları azaltma ve ya ortadan kaldırma olanağı var mı?
Araştırma bulguları önyargıların azalması için grupların aşağıdaki koşullar altında birbirleriyle ilişki içinde olması gerektiğini göstermiştir:
- İki grup eşit sosyal statüye sahip olmalıdır.
- İki grup paylaşılan bir genel amaç üzerinde beraberce çalışmalıdır.
- İki grup arasındaki ilişki o ortamda otorite olarak bilinen kişilerce desteklenmelidir.
- Gruplar arası ilişki iki grubun üyeleri arasında paylaşılan ilgilerin varolduğu algılamasına götürmelidir.
Bu 4 koşuldan biri ya da bir kaç tanesi olmadığı zaman önyargı azalacağı yerde artacaktır.